Η κατάσταση της κοινωνίας μας την σήμερον ημέρα είχε πριν χιλιάδες χρόνια αναλυθεί μέσα από ένα από τα έργα του μεγάλου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου, του Πλάτωνα. Και διαβάζοντας το έργο του «Πολιτεία» είναι σαν να «βλέπουμε» ποια προβλήματα αντιμετωπίζει η κοινωνία μας και πως μπορούμε να φύγουμε από αυτά τα προβλήματα. Αρκεί βέβαια να δώσουμε βάση στο έργο του μεγάλου φιλόσοφου και να μπορέσουμε να είμαστε δεκτικοί στην ανάλυση του.
Με λίγα λόγια ο Πλάτωνας μας αναλύει την σημερινή κατάσταση με τον μύθο του σπηλαίου : Δες λοιπόν με τη φαντασία σου ανθρώπους που κατοικούν μέσα σε μια σπηλιά κάτω από τη γη, που να έχει την είσοδό της ψηλά στην οροφή, προς το φως, σε όλο το μήκος της σπηλιάς μέσα της να είναι άνθρωποι αλυσοδεμένοι από την παιδική ηλικία στα πόδια και στον αυχένα, έτσι ώστε να είναι καρφωμένοι στο ίδιο σημείο και να μπορούν να βλέπουν μόνο μπροστά τους και να μην είναι σε θέση, εξαιτίας των δεσμών, να στρέφουν τα κεφάλια τους ολόγυρα. Μια φωτιά καίει πίσω τους η οποία στην σκιά που δημιουργεί οι θαυματοποιοί «προβάλλον» τα ταχυδακτυλουργικά τους έτσι ώστε οι άνθρωποι να νομίζουν ότι βλέπουν πραγματικές εικόνες που στην ουσία όμως είναι σκιές. Μας εξηγεί λοιπόν ο Πλάτων ότι στην ουσία οι άνθρωποι βλέπουν ότι τους σερβίρουν κάποιοι ως αληθινό!!! Και συνεχίζει : Αν κάθε φορά, δηλαδή, που θα λυνόταν κάποιος και θ’ αναγκαζόταν ξαφνικά να σταθεί και να βαδίσει και να γυρίσει τον αυχένα του και να δει προς το φως, κι όλ’ αυτά θα τα έκανε με μεγάλους πόνους θα απορούσε τι βρίσκεται εκεί πίσω και αν αξίζει να το ψάξει. Θα κοίταζε πίσω στο φως και θα πονούσαν τα μάτια του και δεν θα σκεφτόταν να λυθεί να βγει έξω από το σπήλαιο και να ψάξει τι βρίσκεται εκεί έξω. Όμως, αν υποθέσουμε ότι ένας από τους ανθρώπους έβγαινε έξω από την σπηλιά, τι θα συνέβαινε τότε; Θα αντίκριζε στην αρχή τον έξω κόσμο, την θάλασσα, τα πουλιά, τα δέντρα, τα ζώα και …. τον Ήλιο!!! Θα καταλάβαινε πως αυτή είναι η πραγματικότητα και ότι η ζωή στο σπήλαιο είναι απλά μια ουτοπία που του έχει επιβληθεί σαν πραγματικότητα. Και τότε τι θα έκανε;;; θα είχε δύο επιλογές ή θα γύριζε πίσω στη σπηλιά ή θα προσπαθούσε να «ξυπνήσει» και άλλους να βρουν το φως και τη γνώση έξω από τη σπηλιά. Αυτή είναι μία απόφαση που θα έπρεπε να πάρει για τον εαυτό του μόνος του, αλλά …. με κίνδυνο!
Με άλλα λόγια μας λέει ο Πλάτωνας, ότι απλά δεχόμαστε να μας «σερβίρουν» ότι θέλουν οι άλλοι ως πραγματικό, αλλά στην ουσία για να πούμε ότι αυτό είναι σωστό ή λάθος πρέπει να το ψάξουμε εμείς οι ίδιοι! Πρέπει να ξέρουμε αν θέλουμε να ζήσουμε στη σπηλιά ή στην πραγματικότητα. Και είναι δύσκολος αυτός ο δρόμος της γνώσης πρώτον γιατί όποιος θελήσει να την βρει είναι μόνος του ή μαζί με λίγους, δεύτερον επειδή όταν γυρίσει στη σπηλιά να αφυπνίσει τους υπόλοιπους αυτοί θα γελάσουν από άγνοια και τρίτον επειδή για να πείσεις κάποιον να ψάξει έχει κίνδυνο. Κίνδυνο να μην το αποδεχτεί και να γελάσει. Και δυστυχώς αν «φωτογραφίσουμε» την σημερινή κοινωνία ο Πλάτωνας έχει απόλυτο δίκιο αν και το έργο του γράφτηκε μερικές χιλιάδες χρόνια πριν. Είναι σαν την ταινία «Matrix», που η εικονική πραγματικότητα περνιόταν για κανονική πραγματικότητα και οι λίγοι που αναζήτησαν το φως δυσκολεύθηκαν στο να πείσουν όλους τους υπόλοιπους να δουν το φως και αυτοί.
Το έργο του Πλάτωνα «Πολιτεία» μπορεί να αναλυθεί πολύ περισσότερο και από πολλές οπτικές γωνίες. Εδώ απλά αναφέρθηκε μια πολύ μικρή ανάλυση που αφορά την αλληγορία του σπηλαίου. Για όσους πραγματικά αναζητούν φως και γνώση, θα ήταν σωστό να το μελετήσουν οι ίδιοι και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα. Τώρα για όσους ζουν στη σπηλιά… είναι επιλογή τους. Θα βλέπουν μόνο τις σκιές από το θέατρο σκιών που οι ταχυδακτυλουργοί τις φτιάχνουν. Θα ακούν ψεύτικες φωνές και δεν θα κινούνται καν εφόσον είναι αλυσοδεμένοι και το κυριότερο… θα μείνει και το μυαλό τους αλυσοδεμένο και καταδικασμένο εφ όρου ζωής να ζει στη σπηλιά. Είναι όμως όλοι έτοιμοι να αναζητήσουν την γνώση; Αν θέλουν, μπορούν!!!!
Πηγή : Πλάτωνος «Πολιτεία»
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Παρατηρητής” στις 29/9/2010 Αρ. Φ. 856
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου