Ο Αδαμάντιος Κοραής προς τους Ελευθέρους Έλληνας

Από τον ΣΤΕΦΑΝΟ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ

Σαν έπεσε στα χέρια μου το μανιφέστο που έγραψε ο Αδαμάντιος Κοραής το 1831, σε ηλικία 83 ετών, με τίτλο «Προς τους Ελευθέρους Έλληνας» και αφού το διάβασα προσεκτικά, στην κυριολεξία εκτινάχτηκα από την καρέκλα μου. Ο σπουδαίος φιλόσοφος και πατριάρχης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού είχε προβλέψει λίγο πριν το τέλος της ζωής του, με εκπληκτική ακρίβεια, όλα αυτά τα θλιβερά που συμβαίνουν σήμερα στην πατρίδα μας. Μέχρι και την πρόσφατη βρισιά του Θόδωρου Πάγκαλου, που αποκάλεσε τους δημόσιους υπαλλήλους «κοπρίτες», είχε κατά κάποιο τρόπο «προφητεύσει» και «ερμηνεύσει».

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι, ότι ο Κοραής εξηγεί, στο κείμενο – μανιφέστο του (180 χρόνια πριν), τις αιτίες των σημερινών μας δεινών και είχε προειδοποιήσει τους τότε Έλληνες τι έπρεπε να πράξουν για να αποφύγουν την προδιαγεγραμμένη σημερινή καταστροφή. (Φυσικά οι Έλληνες έκαναν ακριβώς τα αντίθετα). Το παραθέτω λοιπόν (με επεξηγηματικές σημειώσεις μου εντός αγκυλών) και ο καθένας, που διαθέτει την ελάχιστη κριτική ικανότητα, ας εξάγει τα συμπεράσματά του:

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΕΛΛΗΝΑΣ

Παράκλησις ομογενούς γέροντος

Φίλοι ομογενείς, εις μίαν από τας Ελβετικάς συμπολιτείας, επάνω του προεδρικού θρόνου, φέρονται γραμμένα τα δύο ταύτα ονόματα Ελευθερία και Πατρίς (Liberte et Patrie). Το Λακωνικόν επίγραμμα τούτο είναι πολλής διδασκαλίας μεστόν, άξιον όχι μόνο να επιγράφεται εις τα πολιτικά συνέδρια, αλλά και να το φέρη κρεμαστόν πας ένας πολίτης εις το στήθος ως ιερόν εγκόλπιον και φυλακτήριον της ειρήνης, της ελευθερίας, της αρετής, εις ένα λόγο της ευδαιμονίας του. Από τα δύο ταύτα, πατρίδα λέγω και ελευθερίαν, αδιαιρέτως ενωμένα, κρέμεται όσην η Πρόνοια μας εσυγχώρεσε ν’ απολαύσωμεν εις τον παρόντα κόσμο ευδαιμονίαν. Εν από τάλλο χωρισμένον δεν αρκεί να μας καταστήσει ευδαίμονας [...]

Τα μέσα ταύτα (δια την απόλαυσιν τινός καλού) είναι τα εξής:

Πρώτον μέσον. Να μείνετε ως διέταξεν απ’ αρχής το προσωρινόν πολιτικόν σας σύνταγμα, αβασίλευτοι [συμβούλευσε δηλαδή, το νέο ελληνικό κράτος να είναι δημοκρατία -όπως ιδρύθηκε στην Επανάσταση- και όχι μοναρχία όπως το επιθυμούσαν οι ξένες "προστάτιδες" δυνάμεις και οι ντόπιοι ολιγαρχικοί]. [...]

Αβασίλευτοι, διότι η σημερινή πτωχή της Ελλάδος κατάστασις δεν είναι ικανή να υποφέρη βασιλείαν, πράγμα και καθ’ αυτό βαρυδάπανον, και μέλλον όχι μόνον να σας καταστήση πτωχότερους, αλλά και να αμαυρώση όλους σας τους υπέρ της ελευθερίας λαμπρούς αγώνας και να σας καταβυθίση εις τον έσχατον βαθμόν της ατιμίας. Εσείς σήμερον, φίλοι ομογενείς, πολιορκείσθε από δύο φατρίας και τρέχετε κίνδυνον να μεταπέσετε από την Επτανησιακήν ψώραν [εννοεί τους επτανήσιους κόντιδες και άλλους "ευγενείς"] εις την Φαναριακήν λέπραν [εννοεί τους Φαναριώτες τουρκόδουλους ολιγαρχικούς].

Αι δύο αύται φατρίαι, αι καταπολεμούσαι σήμερον μία την άλλην, ευθύς όταν ίδωσι βασιλέα εις την Ελλάδα μέλλουν (μην αμφιβάλλετε) να ομονοήσωσιν ως αδελφοί, να περικυκλώσωσιν ως ανδράποδα τον νεοφανή βασιλέα, να συγκροτήσουν αυλήν, να τον μεταμορφώσωσιν εις δεσπότην, αν σέβεται το “ Ουχ ούτως δε έσται εν υμίν”, ή να τον καταστήσωσι δεσποτικώτερον, αν τρέφη τα οποία σπανίως οι βασιλείς αποστρέφονται δεσποτικά φρονήματα και να τον διδάσκωσι πώς και μέχρι πόσου να σας φορολογή, δια να συμμερίζωνται μ’ αυτόν τους ιδρώτας σας, να σας βυζάνωσι και αυτό το αίμα, εώς και ουδέ εις τους φόρους αρκούμενοι να σας καταχρεώσουσι υποβάλλοντες τα κτήματά σας υποθήκην εις βαρύτατα δάνεια, των οποίων μέλλετε να πληρώνετε σεις τους τόκους και οι απόγονοί σας τα κεφάλαια.

Δεν είναι σχεδόν ουδεμία βασιλεία σήμερον αρκούμενη εις τους φόρους των υπηκόων. παρά τους συνεχώς αυξανομένους φόρους καταχρεώνονται με δάνεια, ώστε να χρεωκοπήσωσι πολλάκις [...].

Εάν εξεναντίας φορτισθήτε βασιλέα, δεν έχετε να φοβήσθε μόνον (ως έλεγα) το βαρυδάπανον. Άλλο τούτου μυριάκις βαρύτερον και αισχρότερον σας προσμένει, η καταφρόνησις. [...] …αφού σας στραγγίξωσιν όλους τους ιδρώτας, μέλλουν και να σας καταφρονώσιν ως δούλους χρεωστούντας να τρέφετε και να στολίζετε την αργίαν των [τεμπελιά τους] και να σας ονομάζωσι Σκυλολόγιον (Canaille), καθώς μας ονόμαζαν Κιοπέκ οι Τούρκοι [και κοπρίτες κατά τον Θόδωρο Πάγκαλο]. Τοιαύτη είναι η διάλεκτος όλων των ολιγαρχικών. Πώς άλλως ημπορούσαν να διακρίνωνται από τους αδελφούς των οι τιτλοφορούμενοι ευγενέστατοι, ενδοξότατοι, εξοχώτατοι, εκλαμπρότατοι, παρά ονομάζοντες τους λαούς άθροισμα σκύλων; Ναι, φίλοι ομογενείς, Σκυλολόγιον! Ποίους; Εσάς, εκ των οποίων εγεννήθησαν οι Βότσαροι, οι Νικήται, οι Μιαούλοι, οι Κάναροι και άλλοι αείμνηστοι ήρωες. Ποιοι; οι μη όντες καλοί να τεκνογονώσι παρά Αρχοντόπουλα, Τσελεπίδας, Βεϊζατάδας [τίτλοι "ευγενείας" των πλουσίων γόνων] και άλλα αντικοινωνικά μισάδελφα, ανθρωπόμορφα θηρία.

Άλλο, φίλοι ομογενείς, όσων είπα πολύ πλέον αισχρόν και αξιοθρήνητον. Όχι μόνον θέλουν να σας ονομάζει Σκυλολόγιον [όπως και ο Πάγκαλος σας αποκαλεί κοπρίτες], αλλ’ όλη των η σπουδή και η ασχολία θελ’ είσθαι να σας καταστήσωσιν αληθώς Σκυλολόγιον. Μη δυνάμενοι πλέον να ζήτε εντίμως από τους κόπους των ιδίων έργων, των αργών την αργίαν μέλλετε να ζηλεύσετε [των τεμπέληδων την τεμπελιά να ζηλεύσετε], αυτούς να μιμήσθε, αυτούς να κολακεύετε, ως δεσπότας και κυρίους σας, και αυτών ανδράποδα να γίνεσθε και σκύλοι, δια να τρέφεσθε καν ως “ Κυνάρια από των ψιχίων των πιπτόντων από της τραπέζης αυτών” [για να τρέφεσθε ως σκυλάκια από τα ψίχουλα που θα πέφτουν από τα τραπέζια τους] (Ματθ. ιε΄, 27).

Αυτά προειδοποιούσε ο σοφός Αδαμάντιος Κοραής πριν 180 χρόνια, οι τότε Έλληνες δεν τον άκουσαν και κατάντησαμε όπως ακριβώς τα προέβλεψε. Ωστόσο, επειδή ο λόγος του είναι πάντα επίκαιρος, σκέφθηκα να τον αναδημοσιεύσω με την ελπίδα να βρει σήμερα πιο καλούς και περισσότερους ακροατές να τον λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τους και σύντομα, γιατί άλλος καιρός δεν μας μένει, να αποτινάξουμε αυτή την αισχρή ολιγαρχία από τον τόπο μας και να ζήσουμε -επιτέλους- ελεύθεροι.

via