Αρχαίες Ελληνικές Παροιμίες

Αρχαίες Ελληνικές Παροιμίες
«ἐν ὀφθαλμοῖς εἶναι αἰδῳ»  «Στα μάτια κατοικεί η ντροπή »
«ποταμός θαλάττη ερίζει» «Το ποτάμι τα έβαλε με τη θάλασσα »
«την σκάφην σκάφην (λέγω)» «Λέω την σκάφη σκάφη (μιλώ χωρίς υπεκφυγές) »
«ἐν τριόδῳ ἔστηκας» «Στέκεσαι σε σταυροδρομι (τρίστρατο – εκεί στέκονταν οι αργόσχολοι και οι ψευδομάντεις) »
«ὡς τᾶσιν εὐφρονοῦσι συμμαχεῖ τύχη» «Η τύχη πάει με το μέρος των γνωστικών »
«το μέν γάρ του βίου τέλος, ἡ δέ τῷ βίῳ νόσος»
«καί τράγος εὐπώγων εὔστολός ἐστί Πλάτων» «και ο τράγος με όμορφο μούσι, είναι
ένας χαριτωμένος Πλάτωνας »
«ἀεί τά πέρυσι βελτίω» «Κάθε πέρυσι και καλύτερα »
«οἶδα Σίμωνα και Σίμω εμέ» «Εγώ ξέρω καλά τον Σίμωνα και αυτός καλά (εμένα) »
«γλυκεῖα ὀπώρα φύλακι ἐκλελοιπότος» «Όταν λείπει ο φύλακας, το φρούτο που
τρώγεται είναι πιο γλυκό »
«γενναῖος εἶ ἐκ βαλαντίου» «Είσαι ευπατρίδης του πορτοφολιού »
«ο γάρ μανθάνων οὐκ ἔχει» «Όποιος μαθαίνει κάτι δεν είναι ακόμη κάτοχος αυτού που μαθαίνει [Αριστ. (;)]»
«μετά τήν σκιάν τάχυστα γηράσκει χρόνος» «Μετά την σκιά, ο χρόνος περνάει πολύ
γρήγορα »
«σίτου σπαρέντος κριθή έφυ»
«γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ή»
«αετός μυίας ου θηρεύει» - ανωτερότητα
«αετού γήρας κορύδου νεότης» ( του αετού τα γηρατειά ισοδυναμούν με του
κορυδαλλού τα νιάτα)
«πολλ' οίδ' αλώπηξ, εχίνος δε εν, μέγα» ( η αλεπού ξέρει πολλά και ο σκαντζόχοιρος
ένα, μεγάλ)
«ανέγνων, έγνων, κατέγνων. .» ( Ιιουλιανός ο παραβάτης - όταν διάβασε ένα βιβλίο
χριστιανικού περιεχομένου)
«μέμνησο ότι άνθρωπος εί» (υπενθύμιση που επέβαλε ο Φίλιππος Β' προς τον εαυτό
του)
Αναποτελεσματικότητα
ελαίω πύρ σβεννύεις.
ηλίω φώς δανείζεις.
όρνιθος γάλα ζητείς.
θάλασσαν σπείρεις.
πρός κωφοίς αποπέρδεις.
άνεμον διώκεις.
άμμον θαλάσσης κοφίνω ζητείς μετρείν.
νεκρόν μαστίζεις.
Καλό & κακό
ουδέν κακόν αμιγές καλού.
ενός κακού μύρια έπονται.
Λογική
ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει.
Αγωγή & παιδεία
ουδέν η μάθησις, αν μη νούς παρή.
το αποδημείν εί αρίστη παιδεία.
Ανάγκη
πενία τέχνας κατεργάζεται.
θεόκριτος, 3ος π.χ. αιών, αρχαίος έλληνας ποιητής
ανάγκα και θεοί πείθονται.
Αξία & ικανότητα
εξ όνυχος τον λέοντα ( ο άξιος φαίνεται και από τις μικρές λεπτομέρειες)
Γυναίκα
άδης και γυνή μηδέποτε χορτασθήσωνται.
βίον καλόν ζης αν γυναίκα μη έχεις.
ρύπος γυνή πέφυκε ηργυρωμένος.
γυναικί κόσμος οι τρόποι, ουχί χρυσία (το στολίδι της γυναίκας είναι η συμπεριφορά
και όχι τα κοσμήματα)
Τύχη & πεπρωμένο
μηδενί συμφοράν ονειδίσης. κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον.
ουχ ο τόπος τον άνδρα αλλ' ο ανήρ αυτόν έντιμον ποιεί.
Έπαινος & κολακεία
επαινούμενος, μη πάντα πίστευε.
Επικοινωνία
κρείττον του λαλείν το σιγάν
το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν
γέρων γέροντι ηδίστην γλώτταν έχει, παις παιδί.
Πρόοδος & ανάπτυξη
στέργε μεν τα παρόντα, ζήτει δε τα βελτίω.
Σχετικότητα
ουκ εν τω πολλώ τω ευ, αλλ' εν τω ευ το πολύ.
από καταδυομένης νηός ό,τι αν λάβης κέρδος (από πλοίο που βουλιάζει, ό,τι αρπάξεις
κέρδος είναι)
ο μη χείρους, βέλτιστος.
Υπερβολές
υπέρ τα εσκαμμένα πηδάν.
Φιλοσοφία
αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις.
Χρόνος
χρόνου φείδου.
Χρήμα & πλουτισμός
τα χρήματα τοις πλουσίοις η τύχη ου δεδώρηται, αλλά δεδάνικεν.
Δικαιολογίες
όμφακες εισίν
ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει
Φθόνος
ει μη αλέξανδρος ήμην, διογένης αν ήμην (Μ. Αλέξανδρος)
ο φίλος τον φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκει
Ηθική
βραχεία τέρψις ηδονής κακής
ά μη προσήκει μητ' άκουε μηθ' όρα (αυτά που δεν πρέπει, μήτε να τ' ακούς μήτε να τα
βλέπεις)
Αίτιο & αποτέλεσμα
φιλίας μεν αρχή έπαινος, έχθρας δε ψόγος.
αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα.
Γλώσσα
ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων; ( τι λόγια σου ξέφυγαν τώρα; )
ξίφος τιτρώσκει σώμα, τον δε νουν λόγος.
από κύλικος μέχρι χειλέων πολλά πέλει.
Δράση
πέτρην κοιλαίνει ρανίς ύδατος ενδελεχείη. (μια επίμονη σταγόνα νερού ανοίγει τρύπα
σε πέτρα)
λίθος κυλινδόμενος το φύκος ου ποιεί (πέτρα που κυλάει, δεν χορταριάζει)
δαπανώμενος εφ' α μη δει, ολίγος έση εφ' ά δει (ξοδεύοντας τον εαυτό σου σ' αυτά
που δεν χρειάζεται, δεν φτάνεις γι' αυτά που πρέπει)
τα αγαθά κόποις κτώνται.
Θυμός
Αθάνατον οργήν μη φύλαττε, θνητός ων.
Θυμού κράτει.
Μέσα & δυνατότητες
πάσσαλος πασσάλω εκρούεται.
αργυραίς λόγχαις μάχου και πάντων κρατήσεις (να μάχεσαι με αργυρές λόγχες (δηλ.
να δωροδοκείς) και θα κερδίσεις όλες τις μάχες - χρησμός της πυθίας προς τον
φίλιππο β' της μακεδονίας. )
ου παντός πλειν ες κόρινθον.
ήλω γαρ ο ήλος.
Νους
ο νοών νοείτω.
Μυστικά
τα εν οίκω μη εν δήμω.
ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.
βους επί γλώσσης. ( για δωροδοκούμενους που "τα έπαιρναν" για να μη μιλήσουν
(κάποια νομίσματα απεικόνιζαν βόδι))
Ηγεσία & διοίκηση
χαλεπόν το ποιείν, το δε κελεύσαι ράδιον. αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω. το διοικείν εστί προβλέπειν.
Πόλεμος & ειρήνη
πόλεμος ένδοξος, ειρήνης αισχράς αιρετώτερος
πολιτική
μακραί τυράννων χείρες.
Ελληνισμός
παπαί, μαρδόνιε, κοίους επ' άνδρας ήγαγες μαχησομένους ημέας, οί ου περί χρημάτων
τον αγώνα ποιούνται, αλλά περί αρετής (πέρσης στρατηγός για τους έλληνες το
480π.χ. )
ώ παίδες ελλήνων, ίτε ελευθερούτε πατρίδ' ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε
πατρώων έδη,θήκας τε προγόνων νυν υπέρ πάντων αγών (αισχύλος - από την
τραγωδία "Πέρσαι")
το των ελλήνων ὀνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους αλλά της διανοίας δοκείν είναι, και
μάλλον έλληνας καλείσθαι των της παιδεύσεως της ημετέρας η των της κοινής φύσεως
μετέχοντας. Ισοκράτης, 436- 338 π.χ., αθηναίος ρήτορας
υπό σκιήι διηνέκης (σπαρτιάτης πολεμιστής), απάντηση στην παρατήρηση ότι οι
πέρσες είναι τόσοι πολλοί που τα βέλη τους κρύβουν τον ήλιο: "καλύτερα, θα
πολεμήσουμε υπό σκιάν!"
πας μη έλλην, βάρβαρος.
Προνοητικότητα
ου μετανοείν, αλλά προνοείν χρη τον άνδρα τον σοφόν.
Συνήθεια
έξις δευτέρα φύσις.